Μήπως η ψυχοθεραπεία δεν είναι πια αυτό που νομίζεις;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μεγαλώσει με την ιδέα ότι ο ψυχοθεραπευτής είναι αυτός που “ξέρει” – ο ειδικός που ακούει, αναλύει και μας λέει τι να κάνουμε. Κι όμως, τα τελευταία 40 περίπου χρόνια, αυτή η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά.
Αυτή η αλλαγή οφείλεται σε μια μετατόπιση που στην επιστημονική κοινότητα ονομάζεται μετάβαση από την πρώτη στη δεύτερη κυβερνητική στη συστημική θεραπεία.

Η πρώτη κυβερνητική (1950–1970)

Στα μέσα του 20ού αιώνα, οι πρώτοι συστημικοί θεραπευτές, επηρεασμένοι από τη θεωρία των συστημάτων και την κυβερνητική, έβλεπαν τον εαυτό τους σαν εξωτερικούς παρατηρητές. Στόχος τους ήταν να αναγνωρίσουν τα δυσλειτουργικά μοτίβα και να καθοδηγήσουν την οικογένεια ή το άτομο σε αλλαγή. Ο θεραπευτής ήταν η αυθεντία που “έβλεπε αντικειμενικά” το σύστημα, χωρίς να εμπλέκεται προσωπικά.
Αντίστοιχα, ο θεραπευόμενος συχνά περίμενε “τη σωστή απάντηση” – έναν έμπειρο οδηγό που θα του πει την κατεύθυνση.

Η δεύτερη κυβερνητική (από αρχές 1980 και μετά)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με την ανάπτυξη της κονστρουξιονιστικής και κονστρουξιονιστικής-συστημικής σκέψης, ήρθε η δεύτερη κυβερνητική. Η βασική αλλαγή: ο θεραπευτής δεν είναι πια “έξω” από το σύστημα, αλλά μέρος του. Η ίδια του η παρουσία, οι ερωτήσεις, οι αντιδράσεις και οι αξίες επηρεάζουν τη διαδικασία. Αυτό σήμαινε ότι η θεραπεία γίνεται συνεργατική. Ο θεραπευτής δεν φέρνει έτοιμες λύσεις αλλά βοηθά τον θεραπευόμενο να ανακαλύψει τις δικές του. Η σχέση γίνεται σχέση συνοδοιπορίας, όχι καθοδήγησης.

Τι σημαίνει αυτό για τον θεραπευόμενο

Για τον άνθρωπο που κάθεται απέναντι από τον θεραπευτή, αυτή η μετάβαση αλλάζει όλη την εμπειρία:
– Δεν υπάρχει πλέον η “απόσταση ειδικού–πελάτη”, αλλά μια ισότιμη σχέση.
– Ο θεραπευόμενος έχει ενεργό ρόλο στην κατανόηση και τη δημιουργία λύσεων.
– Το βάρος και η δύναμη της αλλαγής περνά σταδιακά στον ίδιο τον άνθρωπο.

Από τον “σοφό” που λέει τι να κάνεις, στον συνοδοιπόρο που σε βοηθά να βρεις τις δικές σου απαντήσεις — η ψυχοθεραπεία έχει εξελιχθεί, κι αυτή η αλλαγή μπορεί να είναι το κλειδί για μια βαθύτερη, πιο προσωπική θεραπευτική εμπειρία.