Συναισθηματική Νοημοσύνη και Παιδιά
Γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να αναπτύξουν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη
Όλοι έχουμε βιώσει στιγμές όπου το συναίσθημά μας μάς κατακλύζει, οδηγώντας μας να πούμε ή να κάνουμε πράγματα που υπό διαφορετικές συνθήκες δεν θα κάναμε. Για τα παιδιά, αυτό συμβαίνει διαρκώς.
Ένα βασικό στοιχείο της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι η ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων. Με εξάσκηση, τα παιδιά βελτιώνουν την ικανότητά τους να ελέγχουν τον εαυτό τους. Περίπου στην ηλικία των 4 ετών, αρχίζουν να χρησιμοποιούν στρατηγικές που τα βοηθούν να μειώσουν την επίδραση εξωτερικών ερεθισμάτων, όπως το να κλείνουν τα αυτιά τους σε έναν δυνατό θόρυβο ή να αποστρέφουν το βλέμμα από κάτι τρομακτικό.
Γύρω στα 10 χρόνια, τα παιδιά αναπτύσσουν πιο σύνθετες στρατηγικές για τη διαχείριση των συναισθημάτων τους, τις οποίες μπορούμε να διαχωρίσουμε σε δύο βασικές κατηγορίες:
- Στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων: Το παιδί αναγνωρίζει τη δυσκολία και αναπτύσσει ένα πλάνο για να την αντιμετωπίσει.
- Στρατηγικές διαχείρισης συναισθημάτων: Όταν το παιδί αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να αλλάξει μια κατάσταση, μαθαίνει να διαχειρίζεται και να ελέγχει τα συναισθήματα που του προκαλεί.
Η σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης
Οι παραπάνω δεξιότητες αποτελούν βασικά στοιχεία της συναισθηματικής νοημοσύνης, η οποία περιλαμβάνει την ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται, να κατανοεί, να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του.
Συχνά, η προσοχή επικεντρώνεται στις ακαδημαϊκές επιδόσεις των παιδιών, παραβλέποντας τη σημασία της συναισθηματικής νοημοσύνης. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πετύχουν στη ζωή σε σύγκριση με εκείνα που έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης αλλά χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη.
Ο ρόλος του αυτοελέγχου
Ο αυτοέλεγχος αποτελεί κρίσιμο στοιχείο της συναισθηματικής νοημοσύνης. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που αναπτύσσουν αυτοέλεγχο μπορούν να διαχειρίζονται καλύτερα τις δυσκολίες και να πετυχαίνουν τους στόχους τους.
Μια μελέτη στη Νέα Ζηλανδία, που παρακολούθησε 1000 παιδιά από τη γέννησή τους μέχρι τα 32 τους χρόνια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο αυτοέλεγχος προέβλεπε τη μελλοντική επιτυχία των παιδιών καλύτερα από τον δείκτη νοημοσύνης, το κοινωνικοοικονομικό στάτους και το οικογενειακό περιβάλλον. Οι συμμετέχοντες με υψηλό αυτοέλεγχο ως ενήλικες είχαν καλύτερη υγεία, υψηλότερα εισοδήματα και μικρότερη πιθανότητα να έχουν ποινικό μητρώο ή προβλήματα με τον αλκοολισμό.
Τα συναισθήματα έχουν σκοπό
Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε τα συναισθήματά μας. Τα συναισθήματα δεν είναι εμπόδιο, αλλά αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης εξέλιξης, καθώς εξυπηρετούν έναν σκοπό.
Για παράδειγμα, η λύπη μας επιβραδύνει, δίνοντάς μας χρόνο να αναστοχαστούμε και να επεξεργαστούμε μια δυσάρεστη εμπειρία. Ο θυμός, αντίθετα, αυξάνει την ενέργειά μας, σηματοδοτώντας ότι κάτι μας έχει αδικηθεί, βοηθώντας μας να κινητοποιηθούμε.
Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τα συναισθήματά μας και να αναζητούμε τις αιτίες πίσω από αυτά. Αυτό ισχύει και για τα παιδιά. Ακόμα και όταν οι αντιδράσεις τους φαίνονται υπερβολικές, μπορεί να έχουν βαθύτερα αίτια, όπως μια προηγούμενη εμπειρία που δεν έχουν ακόμα επεξεργαστεί.
Η τεχνολογία και η διαχείριση συναισθημάτων
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προειδοποιεί τους γονείς να μην χρησιμοποιούν την τεχνολογία (π.χ. τηλεόραση, tablet) ως μέσο ηρεμίας των παιδιών. Αντίθετα, τα παιδιά πρέπει να βιώνουν και να διαχειρίζονται τα δύσκολα συναισθήματα, ώστε να αναπτύξουν αυτοέλεγχο και να ενισχύσουν τη συναισθηματική τους νοημοσύνη.
Ενθαρρύνοντας τα παιδιά να κατανοούν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τα βοηθάμε να αποκτήσουν πολύτιμες δεξιότητες για το μέλλον τους.
(Το άρθρο αυτό έχει βασιστεί στο κείμενο της ψυχολόγου Meghan Owenz)
