Γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να αναπτύξουν την
συναισθηματική τους νοημοσύνη
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει καταστάσεις όπου το συναίσθημά μας μας κατακλύζει. Εκείνες τις φορές είναι πολύ πιθανό να πούμε ή να κάνουμε πράγματα που υπό διαφορετικές συνθήκες δεν θα κάναμε. Στα παιδιά αυτό συμβαίνει διαρκώς.
Ένα σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι η ικανότητα του ατόμου να μπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήματα του. Μέσα από την εξάσκηση τα παιδιά καταφέρνουν να βελτιώσουν την ικανότητα τους να ελέγχουν τον εαυτό τους. Γύρω στα 4 τα περισσότερα παιδιά αρχίζουν να χρησιμοποιούν στρατηγικές που τους βοηθούν να μειώσουν την επιρροή που έχουν πάνω τους ενοχλητικά εξωτερικά ερεθίσματα. Με άλλα λόγια όταν ακούν έναν δυνατό θόρυβο κλείνουν τα αυτιά τους, όταν κάτι τους τρομάζει κλείνουν τα μάτια τους κτλ.
Όταν φτάσουν στην ηλικία των 10 ετών τα παιδιά αρχίζουν να χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένες στρατηγικές για να μπορέσουν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους.
Για καλύτερη κατανόηση της συναισθηματικής αυτορύθμισης των παιδιών θα διαχωρίσουμε τις στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε δύο απλές κατηγορίες:
Α. Αυτές που εστιάζουν στην επίλυση του προβλήματος και
Β. Αυτές που εστιάζουν στην διαχείριση των συναισθημάτων.
Όταν ένα παιδί κάνει αλλαγές με στόχο να αντιμετωπίσει μια δυσκολία, μπαίνει σε μια διαδικασία επίλυσης προβλήματος, αναγνωρίζει τη δυσκολία και φτιάχνει ένα πλάνο για να την αντιμετωπίσει. Στην περίπτωσή που θεωρεί ότι το πρόβλημα δεν λύνεται μπαίνει σε μια διαδικασία διαχείρισης των συναισθημάτων του, σε αυτή την περίπτωση το παιδί εστιάζει στο πώς μπορεί να διαχειριστεί και να ελέγξει τα δύσκολα συναισθήματα που του προκαλεί αυτό που βιώνει.
Συναισθηματική Νοημοσύνη
Οι παραπάνω στρατηγικές είναι κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης. Η Συναισθηματική νοημοσύνης συμπεριλαμβάνει την ικανότητα του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται, να κατανοεί, να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του.
Παγκοσμίως εστιάζουμε στις ακαδημαϊκές επιδόσεις των παιδιών, ενώ έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης. Όμως πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι ένα παιδί με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη έχει τις διπλάσιες πιθανότητες να πετύχει στην ζωή του από ότι ένα παιδί που έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης και όχι υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη.
Ο Αυτοέλεγχος είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης. Οι έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά που είχαν αναπτύξει την ικανότητά αυτοέλεγχου, μπορούσαν να έχουν μια πιο θετική αντιμετώπιση των δυσκολιών και κατάφερναν να πετύχουν τους στόχους τους.
Στη Νέα Ζηλανδία έγινε μια πολύ σημαντική έρευνα που συμμετείχαν 1000 παιδιά. Οι ερευνητές παρακολουθούσαν την εξέλιξη των παιδιών από τη μέρα γέννησής τους έως και τα 32 τους χρόνια . Στόχος της έρευνας αυτής ήταν να δουν κατά πόσο ο αυτοέλεγχος επηρεάζει τη μετέπειτα εξέλιξη του ατόμου. Τα συμπεράσματα της έρευνας ήταν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν από την παιδική ηλικία αυτοέλεγχο είχαν περισσότερες πιθανότητες να τα καταφέρουν στη ζωή τους. Ο Αυτοέλεγχος προέβλεπε τη μελλοντική επιτυχία των παιδιών καλύτερα από τον υψηλό δείκτη νοημοσύνης, το κοινωνικοοικονομικό στάτους, και το οικογενειακό περιβάλλον. Τα παιδιά που σκόραραν ψηλά στον αυτοέλεγχο, ως ενήλικες ήταν πιο υγιείς, έβγαζαν περισσότερα χρήματα, και είχαν λιγότερες πιθανότητες να έχουν ποινικό μητρώο ή προβλήματα με αλκοολισμό.
Τα Συναισθήματα εξυπηρετούν ένα σκοπό
Το πρώτο και πιο σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι να συνειδητοποιεί κανείς πώς νιώθει και να κατανοεί για ποιο λόγο νιώθει έτσι. Για να μπορέσουμε να ελέγξουμε και να εκφράσουμε τα συναισθήματα μας πρέπει πρώτα να τα κατανοήσουμε και να τα αποδεχτούμε . Τα συναισθήματα δεν είναι κάτι περιττό που μας «ξεβολεύει», αντιθέτως είναι μέρος της ανθρώπινης εξέλιξης και εξυπηρετούν ένα σκοπό. Κάθε πρωταρχικό συναίσθημα υπηρετεί ένα διακριτό σκοπό και λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη για το πώς θα συμπεριφερθούμε. Για παράδειγμα η λύπη έχει την μοναδική ικανότητα να συμβάλει στη μειώσει των ρυθμών, τόσο σε επίπεδο νοητικό όσο και σε επίπεδο κινητικό. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να αναστοχαστούμε για πιο λόγο νιώθουμε αναστατωμένοι και να κατανοήσουμε καλύτερα τα αίτια της συναισθηματικής μας αναστάτωσης.
Αντιθέτως ο θυμός ανεβάζει τους ρυθμούς, προκαλεί έντονη ενέργεια και στέλνει αίμα στα άκρα μας. Ενώ εξελικτικά, αυτό μας προετοίμαζε για μάχη, στις μέρες μας μας επιτρέπει να μαζέψουμε ενέργεια για μια “μάχη” διαφορετικής φύσης. Πολλές φορές ο θυμός λειτουργεί σαν ένα καμπανάκι που μας τονίζει ότι έχουν καταπατηθεί τα δικαιώματα μας και μας βοηθάει να κινητοποιηθούμε για να προστατευτούμε σε περίπτωση μελλοντικής “απειλής”.
Τα συναισθήματα μας χρειάζεται να τα σεβόμαστε και να ψάχνουμε να βρούμε τι τα προκαλεί. Αυτό ισχύει και για τα έντονα συναισθήματα που εκφράζουν τα παιδιά, ακόμα και εκείνες τις φορές που δεν υπάρχει κάποιος εμφανής λόγος που να εξηγεί την έντονη αντίδραση τους. Υπάρχει πιθανότητα ένα παιδί να κλαίει και να φωνάζει με το παραμικρό γιατί πριν αρκετές ώρες κάποιος φίλος του του μίλησε άσχημα και ενώ στεναχωρήθηκε δεν είπε τίποτα.
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων συμβουλεύει τους γονείς να μην χρησιμοποιούν την τεχνολογία (παιδικά στην τηλεόραση, τραγουδάκια στο tablet κτλ) σαν μέσο για να ηρεμούν τα παιδιά ή να κατευνάζουν τα έντονα συναισθήματα τους. Πιο συγκεκριμένα αναφέρουν την ανησυχία τους ότι « η χρήση της τεχνολογίας σαν τρόπος για να ηρεμούν τα παιδιά μπορεί να συμβάλει στην ανικανότητα των παιδιών να αναπτύξουν τον δικό τους τρόπο διαχείρισης των συναισθημάτων τους.»
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι τα παιδιά χρειάζεται να βιώνουν και τα δύσκολα συναισθήματα έτσι ώστε να εξασκηθούν στο πώς να τα διαχειρίζονται, να αναπτύξουν αυτοέλεγχο και να αυξηθεί η συναισθηματική τους νοημοσύνη.
